Zarys historii kościoła i parafii

Pierwsza pisana wzmianka o miejscowości Tymbark pochodzi z 1349. roku. Wtedy Tymbark był wsią królewską. W tym to roku (1349) ówczesny król Polski Kazimierz Wielki uposażył Parafię i ufundował pierwszy kościół. Ważną data dla Tymbarku był rok 1353. Wtedy to „w środę po dniach świętych Piotra i Pawła” – król Kazimierz wydał przywilej lokacyjny zezwalający na złożenie miasta. (Dokument fundacyjny z 1349 przez niektórych historyków uważany jest za falsyfikat – Rocznik Diecezji Tarnowskiej 1972, s. 568).

„Tymbark” – to staroniemiecka forma Tannenberg, co znaczy Jodłowa Góra. Lokalizacja miasta Tymbark nastąpiła według wymogów prawa magdeburskiego.

W 1596 roku założono w Tymbarku szpital i szkołę parafialną. Tymbark aż do rozbiorów Polski stanowił centrum niewielkiego starostwa niegrodowego, wydzierżawianego różnym rodzinom szlacheckim. W skład „tenuty”, czyli dzierżawy tymbarskiej wchodziły oprócz miasteczka, następujące wsie: Jasna, Podłopień, Zamieście, Słopnice Królewskie i Zawadka. Po rozbiorach ziem polskich, kiedy rząd austriacki skonfiskował królewszczyzny, Tymbark coraz bardziej ubożał gospodarczo, aż wreszcie w 1934 roku utracił prawa miejskie. Na nowo przeżywa swój renesans gospodarczy od chwili, gdy na terenie Tymbarku powstały „Podhalańskie Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego” założone pierwotnie w formie Spółdzielni przez wielkiego społecznika inż. Józefa Marka, pochowanego na tutejszym cmentarzu w 1958 r.

Akta wizytacyjne z 1596 r. mówią, że drewniana świątynia w Tymbarku pod wezwaniem Narodzenia NMP miała trzy ołtarze murowane, oraz trzy dzwony. Świątynia ta – prawdopodobnie – stała na miejscu, gdzie dzisiaj od 1889 r. stoi kaplica grobowa Myszkowskich. Podobnie jak wiele innych kościołów tego czasu – kościół ten był otoczony cmentarzem grzebalnym. Przypuszczalnie jedną z przyczyn budowy nowego kościoła był teren usuwiskowy, na którym on stał. Kiedy w 1824 roku ukończono budowę nowego (murowanego z cegły)- obecnego kościoła bliżej rynku, wtedy ten stary rozebrano i na starym „kościelisku” wybudowano małą drewnianą kapliczkę dla uszanowania świętości tego miejsca. W 1889 roku Myszkowscy otrzymali zgodę Konsystorza Biskupiego Tarnowskiego na wybudowanie kaplicy grobowej dokładnie na miejscu chylącej się ku upadkowi drewnianej kapliczki.

Nowy kościół parafialny został konsekrowany przez ówczesnego Biskupa Tynieckiego Grzegorza Tomasza Zieglera 15 maja 1825 roku. (Bp Ziegler żył w latach od 1770 – 1852 r.; Biskupem Tynieckim był od 1822 – 1826; od 1826 – 1827 – Biskupem Tarnowskim; od 1827 – 1852 Biskupem w Linzu).

Proboszczem w Tymbarku, za którego budowano kościół i odbyła się jego konsekracja był ks. Andrzej Danek. („Żył w latach 1776-1843. 30.01.1803 został instalowany na probostwo w Tymbarku. Był wicedziekanem, a po 1820 dziekanem dekanatu tymbarskiego i wizytatorem szkół ludowych. W 1812 wybudował plebanię. W miejsce dawnego kościoła wybudował nowy, murowany. 31.12.1831 przeniósł się na probostwo w, gdzie restaurował kościół parafialny. Zmarł jako emeryt 26.11.1843 w Wieliczce„.- Adam Nowak, Słownik biograficzny kapłanów Diecezji Tarnowskiej, t.II.A-J, s.146-147)

Nowy kościół był później kilkakrotnie przebudowany i odnawiany. (W tym 1857 wzniesienie obecnego hełmu wieży, 1896 wzniesienie zakrystii z piętrem i wieżyczki na sygnaturkę, 1925 nakrycie wnętrza pozornym sklepieniem). Ołtarz główny neobarokowy XIX/XX w. z szerokim retabulum z posągiem św. Kingi i bł. Salomei. Ołtarz ukończył i ustawił w 1899 r. art. rzeźbiarz z Nowego Sącza. W nim obraz Narodzenia NMP malowany w 1891 r przez malarza Ferdynanda Olesińskiego. Ołtarze boczne neobarokowe XIX/XX w. Lewy z obrazem św. Anny Samotrzeciej barokowy, z 2. poł. XVII w., w sukienkach drewnianych. Prawy z obrazem MB Częstochowskiej też w sukienkach drewnianych. Ambona neobarokowa – 2 poł. XIX w. z obrazem Chrystusa Dobrego Pasterza. Malował w 1936 r. Stanisław Fischer. Obrazy Drogi Krzyżowej z 1883 r. Organy wykonane przez organmistrza Falla ze Szczyrzyca w 1898 r. W kościele znajdują się między innym: Chrzcielnica gotycko – renesansowa z 1541 r. (ze starego kościoła). Restaurowana w 2005 r. przez mgr Pawła Dziurawiec konserwatora dzieł sztuki z Tarnowa. Dzwon późnogotycki 1556 (600 kg). Sygnaturka wg zapisów paraf. jakoby z 1340 r.

Od 1826 na terenie Tymbark-Góry znajduje się kaplica p.w. Najświętszej Maryi Panny. Murowana z kamienia. Prostokątna z absydą wydzieloną uskokiem muru. Z boku przybudowana zakrystia. Wewnątrz strop płaski. Dach siodłowy, obejmujący przedłużoną połacią przybudówkę zakrystyjną, a na nim czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę z małym hełmem o kształcie barokowym. Ołtarzyk z obrazem MB z Dzieciątkiem.

W latach 1954 – 1957 wybudowano murowaną kaplicę p.w. Krzyża Świętego na cmentarzu.

06.09.1980 roku rozpoczęto prace przy wykopach pod fundamenty nowej plebani.

W 1987 roku proboszczem Parafii został ks. Prałat Józef Leśniak.

W 1988 r przeprowadzono generalny remont kościoła. Dotychczasowy jednonawowy, z węższym, krótkim, prostokątnym prezbiterium, przy, którym znajdowała się zakrystia i składzik – powiększono o dwie boczne nawy. Sprawiono: Witraże (6) – Anna i Janusz Zarzyccy z Krakowa wg projektu artysty plastyka Bogdana Szpechta. Polichromię wnętrza malował także artysta malarz Bogdan Szpecht z Krakowa.

10.07.1998 – poświęcenie naw bocznych i inauguracja Wieczystej Adoracji Najświętszego Sakramentu.

W 1998 roku rozbudowano i modernizowano istniejącą kaplicę w Piekiełku p.w. Św. Józefa Rzemieślnika. Polichromię wnętrza malował artysta malarz Bogdan Szpecht z Krakowa.

W 1999 roku w styczniu nastąpiło uroczyste poświęcenie nowego budynku parafialnego przez ks. Biskupa Ordynariusza. Inicjatorem i organizatorem tej inwestycji był ks. proboszcz – prałat Józef Leśniak. W budynku tym mieszczą się: Parafialne Przedszkole Integracyjne im. Św. Kingi, mieszkania Sióstr Nazaretanek wraz z kaplicą oraz Parafialna Poradnia Rodzinna. Nowy dom parafialny został wybudowany na miejscu dawnej plebani – tzw. „napoleonki” (z 1812 r.).

18.11.2000 r. – poświęcono zmodernizowaną dawną wikarówkę i organistówkę – na Parafialne Centrum Kultury.